Radheef, ދިވެހިބަހުގެ ރަދީފު، ބަނޑޭރިގެ މާނަ

ނ މާބަނޑޭރި ބޮޑުބަނޑޭރި މާކޮށާރުބަނޑޭރި ބޮޑުކިބާބަނޑޭރި ކުޑަކިބާބަނޑޭރި މިފަސްބޭކަލުން. ބައެއްކަންތަކުގައި ދެނގަޑުވަރު ބަނޑޭރިންނާ ދެބަނޑަހަލުގެ ބަނޑޭރިންވެސް ބަނޑޭރިބޭކަލުންގެ ތެރޭގައި ހިމެނެއެވެ

ކުޑަކިލެގެ

ނ ކިލަގެއެއްގެ ދެވަނަ ދަރަޖަ މިސާލު )ހ( ކުޑަދޮށިމޭނާ ކިލެގެ )ށ( ކުޑަރަންނަބަނޑޭރިކިލެގެ

އަށިގެޔަށްލުން

މ ކުށްވެރިވެގެން ބަނޑޭރިގޭގައި ހައްޔަރުކުރުން

އިރުވައިބަތް

ނ އިހުގައި ދެއްވާ ރަސްމީ ބޮނޑިބަތެއް. މިކަން އޮންނަނީ އިރުވައި ފެށުނީމައެވެ. މިކަން ކުރާނީ ފުރަތަމަ ރޭ އިސްދެވަރަށް ދޮށިމޭނާ ބޭކަލަކު ދެވަނަ ރޭ ހަކުރާދެވަރަށް ހަކުރާ ބޭކަލަކު ތިންވަނަރޭ ވެލާނާ ދެވަރަށް ވެލާނާ ބޭކަލަކު ހަތަރުވަނަރޭ އިސްދެވަރަށް މާފަތް ބޭކަލަކު ފަސްވަނަ ރޭ ހަކުރާ ދެވަރަށް ފާމުދޭރި ބޭކަލަކު ހަވަނަރޭ ވެލާނާ ދެވަރަށް ދަހަރާ ބޭކަލަކު މިޤަވާއިދުންނެވެ. ބަތެއްގައި ހުންނާނީ ނުވަ ގައު ބައެވެ. ހުންނާނީ ހަތަރުމަލާފަތުގައި މަލާފަތެއްގައި ފަންސަވީސް ބަތެވެ. ބަތް ބަލާދާ ކަލާސީއަކަށް ބަތެއް ބުރުޒު ބަނޑޭރިއަކަށް ދެބަތް އޮންނާނެއެވެ. އެގެންދާ ބަތުގެ ތެރެއިން އެކިއެކި ބޭފުޅުންނަށާއި ދައުލަތުގެ މަތީ މަޤާމުތަކުގައި ތިއްބަވާ ބޭބޭކަލުންނަށް ފޮނުވާނެއެވެ. މިބަތް ކައްކާނީ ބޮޑު ބޭކަލުންގެ ގޭގޭގައެވެ. ބޮޑުބޭކަލަކު ނެތްނަމަ ބަނޑޭރިގޭގައެވެ. އަދި މިބަތް ކައްކާނީ ވަރަށް މޮޅަށް ކިރާ ހަނޑުލުގައި ފޮނިތޮށި ކާފޫރުތޮޅި އަޅައިގެންނެވެ

އިރުވައިމައުލޫދު

ނ އިރުވަޔަށް ބަޑިހެލީމާ ބޮޑުދުންދޭ ފަންސަވީސް ޒިޔާރަތްދޮށުގައި ފަންސަވީސްރޭ ވާދެން ރެޔަކު ޒިޔާރަތެއް ދޮށުގައި ފޭލިގެ ޖަހައިހެން ކިޔައި އުޅުނު މައުލޫދު. މައުލޫދު ކިޔާނީ ޒިކުރުވެރީންނެވެ. މިމައުލޫދު ފަށައި މައުލޫދު ބުނެހަދާނީ ފަނޑިޔާރުގޭ ނައިބު ބޭކަލެކެވެ. މައުލޫދު ހުއްޓޭއިރަށް ބޮޑު ބަދިގެއިން ފާރުދޮށު ކޭމުގެ ދެކޭން ގެންނާނެއެވެ. މިކަން ކުރާނީ ސިއްކަގޭ ހަނގު ބޭކަލުންނެވެ. ބަޑިހެލީމާ މާބަނޑޭރި ބޭކަލަކު ސިއްކަގެއަށާއި ޒިކުރުވެރީންގެ މުރީދުގެއަށް އިރުވައި މައުލޫދު ކިޔުމުގެ ޚަބަރާ ފޮނުއްވާނެއެވެ

އެއްގަމުއަރުމާޒު

ނ އައްސުލްޠާންއަލްމުޡައްފަރު މުޙަންމަދު ޢިމާދުއްދީން އުތުރު އަރުމާޒަށް ވަޑައިގަންނަވާންވެގެން އެރަދުންގެ ދަރިކަލުންނަށް އެއްގަމުގައި ހައްދަވައިދެއްވި އަރުމާޒެއް. މިއަރުމާޒު ހެއްދެވިގޮތަކީ ފުރޮޅުލާފައި އެއްގަމުގައި ދުއްވޭނޭހެން އެގާރަ ގުރާބު ތައްޔާރުކުރައްވައި އެގުރާބު ދަމާ ކަލާސީންނާއި ދަންޑަހެލު ބޭކަލުން ލައްވައި އެމީހުންގެ ވެރިޔަކު ލައްވައި އެމީހަކަށް ރަނަހަމާންތި ކަމަށް ކޮލިލައްވައި ގުރާބުތަކަށް އެއްގަމު އަރުމާޒު ބަޑިލައްވައި އެގުރާބުތަކަށް ރަސްމީ އުޅަނދުތަކަށް ހުންނަހައި ކަމެއް ހަމަކުރެއްވިއެވެ. އަރުމާޒު ކަލާސީންނާއި ދަންޑަހެލުންނާއި ރަނަހަމައިދި ބޭކަލަކު އޭގެ ކުރިއަކު ނުތިއްބަވައެވެ. ރަދުންގެ އަރުމާޒު ފުރާވަޑައިގަތުމަށްފަހު އެއްގަމު އަރުމާޒު ފުރާވަޑައިގަތީ މެދުޒިޔާރަތް މަގުން އިރުމައްޗަށެވެ. މިހެން ގޮސް އެކިއެކި ތަންތާ ރޭކުރައްވައި ކުޅިވަރު ކުޅުއްވައި ހައްދަވައެވެ. ދުވާލު ކަލާސީން ލައްވައި ރަށުތެރެ ތާހިރުކުރައްވައި މިބާވަތުގެ ކަންތައް ކުރައްވަމުން ވަޑައިގެން ރަދުންގެ އަރުމާޒު މާލެ ވަޑައިގަތް ދުވަހު އެއްގަމު އަރުމާޒުވެސް ގަނޑުވަރަށް ވަޑައިގަތީއެވެ. އޭގެ ފަހުގައި ކަލާސީންނާއި ދަންޑަހެލުން ހަވަރަށް ބައިކުރައްވާ އެމީހުންގެ ޚާއްޞަ މަސައްކަތަކީ ބަނޑުދިނުންކަމުގައި ހައްދަވައި މިއަރުމާޒުގެ ބަނޑޭރިން މިނާ މީހުން ކަމުގައި ހެއްދެވީއެވެ ދެފޮއިގައި ބަނޑުދޭން ފެށީ މީގެ ފަހުގައެވެ ކުރީގައި ބަނޑުދޭ ގޮތަކީ މަހަކު އެއްފަހަރު ކޮށާރު ދޮށަށް ބަލައިދިޔައިމާ ދެއްވަނީއެވެ މިއަރުމާޒަށް ވަޑައިގަތް ބޭފުޅަކީ ތާރީޚުގައި މަޝްހޫރު އިބްރާހީމް ރަސްގެފާނެވެ

އެތެރެބަނޑަހަލުބަނޑޭރި

ނ އެތެރެބަނޑަހަލުގެ ފަރާތުން ކުރާންޖެހޭ ހުރިހައި ކަމެއްބެލެހެއްޓުމުގެ ބަނޑޭރި ކައްކާ ބަދިގޭގައި ކެކޭކެއްކުން ތަކުގެ ޚަރަދު ބަލަހައްޓައި މިކަންތައް ހިންގާނީ މި ބަނޑަހަލުގެ ފަރާތުންނެވެ

ވަކަރުގެ

ވަތަބަނޑޭރި

ނ ވަތުބަނޑޭރި ކަންގަތި ކޮއްޔެއްގެ ނަމެއް

ވާރުއޮޑީދަތުރު

މާމޫލުމީހުން

ނ (1) މާމޫލަށް ނަގަންޖެހޭ ތަކެތި ހިސާބު ކުރާމީހުން (2) އިހުގައި މާމޫލަށް ނަގާތަކެތި ބަނޑޭރިގެއަށް ގެންދާން ލައްވަފައި ތިބޭ މަސައްކަތު މީހުން

މާމެދުމީހުން

ނ ކަލާސީންގެ ބައިތަކުގެ ތެރެއިން ހޮވައިގެން ނެގޭބައެއް އިހުގައި ބަނޑޭރިގޭގައި އޮންނަ ރަސްމީ ފަރީއްކޮޅުތަކާބެހޭ ކަންތައް ކުރުމަކީ މިމީހުންގެ މަސައްކަތެކެވެ

މޮނިޓަރުފޮތް

ނ ބަނޑޭރިގަނޑު ބޯކޮށް އިސްކޯލުފޮތުގެ ސައިޒަށް ހުންނަ ފޮތެއް

ދެނާޅިނާޅި

ނ ދެނާޅިގަންނަނާޅި މިއީ އިހުގައި ބަނޑޭރިގޭގައި ހަނޑޫ މިނަން ގެންގުޅުނު އެއްޗެކެވެ